Không tài khoản vẫn chuyển được tiền

LÊ THANH - ÁNH HỒNG

TTO - Không cần thông qua tài khoản ngân hàng, người dân có thể sử dụng tài khoản điện thoại di động để chuyển tiền cho nhau và thanh toán hàng hóa có giá trị nhỏ, khi một số nhà mạng lớn được triển khai thí điểm tiền di động (mobile money).

Bệnh viện Đại học Y dược (Q.5, TP.HCM) triển khai ứng dụng đăng ký khám bệnh và thanh toán trực tuyến trên ứng dụng “UMC - Đăng ký khám bệnh online” trên điện thoại thông minh - Ảnh: DUYÊN PHAN

Theo ông Nguyễn Đức Trung - cục trưởng Cục Viễn thông (Bộ TT&TT), khái niệm tiền di động mới được nêu ra tại VN trong 3-4 tháng gần đây nhưng đây là chuyện không mới trên thế giới.

Các chuyên gia đánh giá mobile money sẽ là giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và đưa thanh toán di động tiến về vùng sâu, vùng xa.

Nếu không đảm bảo nguyên tắc 1-1, như nạp 80.000 đồng mà tiêu được 100.000 đồng sẽ không khác gì phát thêm tiền, gây ảnh hưởng đến vai trò kiểm soát, điều hành chính sách tiền tệ, thậm chí nguy cơ kích thích tăng giá có thể gây lạm phát.

Chuyên gia tài chính Phạm Xuân Hòe

Không còn để tiền...dưới chiếu

Ông Nguyễn Đức Trung cho biết nhiều người dân, nhất là ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, không có tài khoản ngân hàng nhưng vẫn có công cụ trong tay, đó là điện thoại thông minh.

Khi quy định về tiền di động được triển khai trong thực tế, người dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa có thể lưu tiền trên tài khoản điện thoại, rồi thanh toán tiền điện, tiền nước, chuyển tiền thanh toán cho nhau thay vì phải để tiền dưới chiếu hay để tiền trong người, vừa bất tiện vừa rủi ro như hiện nay.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và Bộ TT&TT đang lấy ý kiến các bộ, ngành xung quanh phương án sử dụng tài khoản viễn thông thanh toán cho các dịch vụ có giá trị nhỏ, hay còn gọi là tiền điện tử trên thuê bao di động.

Trước mắt, các nhà mạng di động lớn sẽ thực hiện thí điểm. Để thanh toán không dùng tiền mặt, hiện nay người dùng phải có tài khoản ngân hàng và các giao dịch phải qua tài khoản ngân hàng. Còn với mobile money, chỉ cần liên kết với số điện thoại di động, không qua tài khoản ngân hàng.

"Trên thế giới có trên 90 nước triển khai mobile money với 272 doanh nghiệp, 866 triệu tài khoản. Giá trị giao dịch bình quân mỗi ngày thông qua tài khoản mobile money trên toàn thế giới là 1,3 tỉ USD. Riêng ở châu Á, hiện có khoảng 60 triệu người đăng ký tài khoản mới và giá trị giao dịch điện tử năm 2018 tăng gấp đôi so với năm 2017" - ông Trung cho biết.

Cũng theo ông Trung, phương thức thanh toán này đang gia tăng rất nhanh. Riêng trong năm 2018, số tài khoản mobile money tăng 20% so với năm trước. Giá trị giao dịch bình quân tính trên mỗi tài khoản tiền di động là hơn 200 USD/tháng.

Trong khi đó, ông Phạm Tiến Dũng, vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN, cho biết cơ quan này ủng hộ và sẽ cùng với Bộ TT&TT báo cáo và trình Chính phủ cho phép thí điểm làm dịch vụ này. "Về bản chất, dịch vụ mobile money không khác gì ví điện tử nhưng với dịch vụ này, người dùng sẽ không cần tài khoản ngân hàng cũng mở ví được" - ông Dũng nói.

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp viễn thông tại VN sẽ có rất nhiều lợi thế khi triển khai mobile money vì VN có đến 130 triệu thuê bao di động, gần gấp đôi so với số tài khoản ngân hàng. Khi được triển khai, mobile money sẽ có độ phủ rất lớn, qua đó thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt ở vùng sâu, vùng xa, nơi những người không có điều kiện mở tài khoản ngân hàng.

Trong thực tế, cả ba nhà mạng lớn ở Việt Nam là VinaPhone, Viettel và MobiFone đã đề xuất triển khai dịch vụ mobile money, trong đó VinaPhone và Viettel đã có giấy phép trung gian thanh toán. Từ tháng 2-2019, VinaPhone đã xin triển khai dịch vụ mobile money, sử dụng tài khoản viễn thông thanh toán thay tiền mặt.

Khách hàng thanh toán đồ uống qua ứng dụng MoMo tại phố hàng rong ở TP.HCM - Ảnh: NGUYỆT NHI

Chuẩn bị kỹ cho cuộc chơi mới

Ông Nguyễn Sơn Hải, phó tổng giám đốc Công ty truyền thông VNPT Media, cũng đồng tình với việc cần thúc đẩy mobile money để đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, nhất là trong các dịch vụ công như học phí, viện phí, tiện điện, nước, dịch vụ vệ sinh môi trường... Và với sự phổ cập của tài khoản điện thoại, việc thanh toán qua kênh mobile money sẽ trở thành dịch vụ bình dân như thuê bao di động hiện nay.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vấn đề đặt ra hiện nay là an toàn bảo mật, nhất là trong định danh được khách hàng. Kinh nghiệm thế giới cho thấy có hai mô hình quản lý, trong đó hơn một nửa trong số các quốc gia thực hiện dịch vụ này sau khi có luật, số còn lại chọn theo mô hình quản lý rủi ro. Đối với VN, trước khi thực hiện theo luật có thể đề xuất thực hiện theo mô hình quản lý rủi ro, cho các nhà mạng di động lớn thí điểm.

Chuyên gia tài chính Phạm Xuân Hòe đồng tình việc cần khuyến khích hình thức mobile money để góp phần đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt. Song, điều quan trọng nhất là khi nạp tiền vào điện thoại để thanh toán phải đảm bảo nguyên tắc 1-1. Tức là nạp 100.000 đồng vào ví mobile money, chỉ được thanh toán 100.000 đồng, chứ không thể có chuyện nạp 80.000-90.000 đồng lại được 100.000 đồng như hình thức khuyến mãi thẻ cào điện thoại mà một số nhà mạng áp dụng lâu nay.

Ông Hòe cũng ủng hộ việc NHNN đặt ra hạn mức thanh toán cho mobile money như đề xuất là 10 triệu đồng/tháng nhằm đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Bởi thanh toán mobile money thường áp dụng với những chi tiêu có giá trị thanh toán nhỏ phục vụ nhu cầu thiết yếu tiêu dùng như cước điện thoại, tiền nước, điện, mua hàng ở siêu thị...

"Hình thức thanh toán này còn giúp người dân nâng cao kiến thức tài chính, kiểm soát được chi tiêu của mình. Trường hợp nếu cần thanh toán cho những giao dịch có giá trị cao hơn, người dân nên sử dụng các hình thức thanh toán khác như bằng thẻ, chuyển khoản qua ngân hàng..." - ông Hòe nói.

Dưới góc độ của cơ quan xây dựng các chính sách về thanh toán, ông Phạm Tiến Dũng cho rằng cơ chế cho mobile money phải rất rõ ràng, chặt chẽ để bảo vệ tiền trong các tài khoản của người dân như khi phát sinh giao dịch. Nếu người dùng di động kích hoạt sử dụng điện thoại với tên người khác, khi bị mất SIM, số tiền trong tài khoản ví điện tử có bị mất hay không? Do đó, việc xác thực thông tin tài khoản mobile money phải có những quy định rất chặt chẽ.

"Phải đảm bảo an toàn an ninh tài khoản, quy định chặt về việc nhà mạng mở đại lý, tránh trường hợp khi khách hàng nạp tiền vào ví nhưng tiền lại không có trong ví, đồng thời cần giám sát đại lý thu tiền khách hàng. Tất cả các vấn đề nói trên phải tính toán thật kỹ để chuẩn bị cho cuộc chơi mới" - ông Dũng nói.

Ông Phạm Tiến Dũng (vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN):

Có hạn mức để tránh lạm dụng, biến tướng

Hạn mức thanh toán với mobile money dự kiến bước đầu là 10 triệu đồng/tháng và sẽ có sự điều chỉnh phù hợp, do định danh khách hàng chưa tốt. Đưa ra hạn mức không phải là để hạn chế những giao dịch thông thường mà hạn chế những hiện tượng biến tướng.

Bất kỳ đơn vị nào tham gia thanh toán điện tử đều phải biết khách hàng là ai. Khách hàng có thể khai báo trực tiếp, scan gửi qua mạng... Với mobile money, khi đưa ra thí điểm cũng bắt buộc phải định danh, không có chuyện sim của người A mà giao dịch là người B, tránh trường hợp biến tướng hay khiếu kiện.

Một số hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại VN hiện nay:

1. Thẻ (debit, credit): quẹt POS, thanh toán online.

2. Bằng giấy: ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thư tín dụng, séc.

3. Thanh toán điện tử:

3.1 App (ví, mobile banking): quét QR, mua hàng trên app, chuyển khoản, thanh toán hóa đơn, ủy thác thanh toán.

3.2 Internet banking: chuyển khoản, thanh toán hóa đơn, ủy thác thanh toán, giao dịch thanh toán.

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá cao sáng kiến 'Ngày không tiền mặt'

TTO - Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá cao sáng kiến của báo Tuổi Trẻ về chọn ngày 16-6 là Ngày không tiền mặt, khẳng định đây là một sự kiện quan trọng mà bằng chứng là nhiều lãnh đạo Chính phủ, bộ ngành, chính quyền TP.HCM có mặt tại hội thảo.

LÊ THANH - ÁNH HỒNG