Dây chuyền lắp ráp xe ô tô thuộc nhà máy ô tô Chery của Trung Quốc ở Wuhu, tỉnh An Huy. Ảnh: 1cars.org

Thiếu điện là một trong những nguyên nhân khiến hoạt động sản xuất magiê giảm sút, do ngành công nghiệp này tiêu thụ rất nhiều năng lượng. Trong khi đó, Trung Quốc - nước chiếm tới gần 90% sản lượng magiê của thế giới - hiện đang rơi vào tình trạng thiếu điện trầm trọng.

Magiê là một nguyên tố quan trọng được sử dụng nhiều trong hợp kim của nhôm. Magiê làm cho các bộ phận bền hơn và nhẹ hơn. Những hợp kim của magiê được sử dụng trong sản xuất nhiều thành phần ô tô, từ hộp số đến giá đỡ, cũng như trong sản xuất thân máy bay. Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc, Brazil, Australia là những nước có trữ lượng magiê lớn nhất.

Tuy nhiên, Trung Quốc đã trở thành nước dẫn đầu thế giới về khai thác và sản xuất kim loại quý giá này. Trên thực tế, thị trường châu Âu phụ thuộc 95% vào nguồn cung cấp magiê từ Trung Quốc.

Nguyên nhân của tình trạng này mang tính kinh tế. Sản xuất magiê được thực hiện theo hai cách. Cách thứ nhất là thông qua phương pháp điện phân magie clorua nóng chảy và cách thứ hai là qua dolomit mài và nung được trộn với ferrosilicon.

Phương pháp đầu tiên là phổ biến nhất trên toàn thế giới, nhưng đắt hơn. Phương pháp thứ hai rẻ hơn, nhưng quá trình nóng chảy đòi hỏi nhiệt độ rất cao; điều này đạt được chủ yếu bằng cách đốt than hoặc các loại nhiên liệu hóa thạch khác. Trung Quốc chủ yếu sử dụng phương pháp sản xuất magiê thứ hai.

Xét cho cùng, kim loại do Trung Quốc cung cấp rẻ hơn so với các đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi sau khi Trung Quốc bắt đầu giảm sản xuất và tiêu thụ than để chống ô nhiễm môi trường.

Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào than nhiệt trong cán cân năng lượng quốc gia, với tỷ trọng than nhiệt vẫn chiếm 50%. Tuy nhiên, các nhà chức trách Trung Quốc đã đặt ra mục tiêu phát thải đạt mức cao nhất trước năm 2030 và đạt được mức độ trung hòa carbon vào năm 2060.

Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra hạn mức cho chính quyền địa phương để đạt được các mục tiêu cân bằng khí thải. Để tuân thủ các hạn mức này, chính quyền địa phương bắt đầu hạn chế sản xuất than và hoạt động của các nhà máy nhiệt điện than với thiết bị cũ và lạc hậu.

Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc thiếu điện ở Trung Quốc. Trong điều kiện nguồn điện dân dụng có nguy cơ bị gián đoạn, các doanh nghiệp tiêu thụ nhiều điện phải chịu sự điều tiết của mức tiêu thụ năng lượng. Và ngành sản xuất magiê là một những ngành tiêu thụ điện lớn nhất.

Xét cho cùng, việc sản xuất 1 tấn magiê cần tới 40 MWh điện. Chính quyền tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, đã đóng cửa 35 trong số 50 lò luyện magiê vào cuối năm nay. Chuyên gia Huang Weiping, Giáo sư tại Viện Kinh tế của Đại học Nhân dân Trung Quốc, nói với Sputnik rằng Trung Quốc khó có thể nhanh chóng tăng sản lượng magiê.

Theo Argus Media, vào tháng Chín, giá magiê nhập khẩu vào châu Âu đã tăng 75%, lên đến 9.000 USD/tấn. Sự sụt giảm sản lượng magiê ở Trung Quốc đã đóng một vai trò nhất định trong việc đẩy giá magiê tăng lên.

Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa là sau đại dịch COVID-19, khi nhu cầu về nguyên liệu thô giảm mạnh, tiêu thụ tài nguyên đã tăng mạnh trở lại trong quá trình hồi phục kinh tế. Chuyên gia Huang Weiping giải thích rằng kết quả là quan hệ cung-cầu rơi vào tình trạng bị xáo động.

Hiện nay, các nhà sản xuất lớn của châu Âu như WV Metalle, Norsk Hydro, Rio Tinto đang kêu gọi các nhà chức trách Liên minh Châu Âu (EU) tăng cường đàm phán với Trung Quốc để đảm bảo nguồn cung magiê ổn định.

Họ lo ngại rằng Trung Quốc sẽ sử dụng sản lượng magiê còn lại để đáp ứng nhu cầu nội địa. Tình hình trở nên phức tạp hơn, bởi thực tế là magiê không thể được lưu trữ để sử dụng trong tương lai, bởi kim loại này có thể bị oxy hóa trong một vài tháng. Do vậy, magiê được mua dựa trên nhu cầu thực tế.

Việc chuyển đổi sang các nhà cung cấp magiê khác có thể thực hiện được, nhưng quá trình này đòi hỏi phải cơ cấu lại toàn bộ chuỗi cung ứng. Hơn nữa, quá trình này mất nhiều thời gian và đòi hỏi chi phí đáng kể. Ngoài ra, không chỉ Trung Quốc đang phải đối mặt với vấn đề năng lượng, châu Âu cũng thiếu điện và giá năng lượng đã tăng cao chưa từng thấy.

Do đó, nỗ lực của các công ty quan tâm đến nguồn cung magiê ổn định chủ yếu tập trung vào việc bù đắp chi phí bổ sung cho các nhà sản xuất và tìm cách thúc đẩy đảm bảo nguồn cung.