Ông Tăng Chí Thượng - giám đốc Sở Y tế TP.HCM - cho rằng một trong những yếu tố đóng vai trò quyết định cho sự thành công của mô hình bác sĩ gia đình tại Cuba là công tác đào tạo bác sĩ. 

 Loại hình "bác sĩ y khoa tổng quát toàn diện" chính là nguồn nhân lực chủ lực cho y tế cơ sở tại Cuba.

Thay đổi nhận thức "bác sĩ gia đình không phải điều trị tất cả bệnh lý"

Gần một tuần công tác tại TP.HCM, đoàn chuyên gia y tế cao cấp về y tế công cộng của Cuba gồm GS.BS José Armando Aronte Villamarín và GS.BS Sonia María González Vega (được bộ trưởng Bộ Y tế Cuba cử đến TP.HCM) lần lượt làm việc với Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (HCDC), quận 8 và huyện Bình Chánh.

GS.BS José Armando Aronte Villamarín nhận định việc phát triển y tế cơ sở tại TP.HCM sẽ còn gặp nhiều khó khăn khi nhân lực y tế đang tập trung số đông tại các bệnh viện. 

Điều này khác xa với Cuba khi đang có hơn 50% bác sĩ và điều dưỡng được phân bổ về y tế cơ sở. Các bác sĩ tại y tế cơ sở được đào tạo bài bản và chính quy theo mô hình bác sĩ thực hành toàn diện.

Về tổ chức hệ thống y tế ở Cuba, theo ông, mỗi địa phương có một phòng khám đa khoa, quy mô có thể tương đương trung tâm y tế tuyến quận, huyện ở Việt Nam. Dưới mỗi phòng khám sẽ có từ 20 - 30 văn phòng bác sĩ gia đình (tương ứng với các trạm y tế), được phân phụ trách quản lý sức khỏe cho khoảng 1.000 - 1.500 người dân.

"Hệ thống văn phòng bác sĩ gia đình tại Cuba được đặt tại mọi khu dân cư, tạo thành xương sống trong chăm sóc sức khỏe ban đầu. Những bác sĩ gia đình sẽ đến tận nhà theo dõi và đánh giá, phân loại tình trạng sức khỏe theo các cấp độ khác nhau, từ đó có quy trình sàng lọc, khám, tư vấn phù hợp cho hơn 11 triệu dân" - GS.BS José Armando Aronte Villamarín nói.

Đối chiếu vào thực tế của TP.HCM, các chuyên gia Cuba thẳng thắn chỉ ra nhiều trở ngại. Trước tiên là nguồn nhân lực y tế cơ sở của TP.HCM còn rất mỏng so với yêu cầu và mục tiêu của y học gia đình. Kế đến rất khó thuyết phục và lôi kéo các cơ sở phòng khám tư nhân tham gia làm mạng lưới y học gia đình đúng nghĩa phòng bệnh hơn chữa bệnh.

"Đặc biệt cần nhận thức đúng bác sĩ gia đình không phải là bác sĩ có thể điều trị tất cả bệnh lý, mà ngược lại, bác sĩ gia đình phải thật sự là nhà tư vấn phòng bệnh, chăm sóc các bệnh phổ biến và kết nối ngay với các bác sĩ chuyên khoa của bệnh viện khi cần thiết" - GS.BS José Armando Aronte Villamarín khẳng định.

5 huyện thí điểm mô hình bác sĩ gia đình

Đồng tình với các đánh giá này, ông Tăng Chí Thượng khẳng định đã lường định được các thách thức khi xây dựng lộ trình chuyển đổi hoạt động các trạm y tế theo mô hình bác sĩ gia đình.

Ông bày tỏ sự mong muốn được các chuyên gia y tế hàng đầu của Cuba tư vấn, hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật trong thời gian sắp tới. Trước mắt là sớm ký kết bản ghi nhớ (MOU) giữa Bộ Y tế Cuba và TP.HCM trong việc đào tạo ngắn hạn, tư vấn, chia sẻ kinh nghiệm trong việc xây dựng lộ trình và triển khai mô hình bác sĩ gia đình. Ngành y tế sẽ có những sáng tạo, điều chỉnh cho phù hợp tình hình thực tế của hệ thống y tế TP.HCM.

Mô hình của Cuba cũng nhận được sự quan tâm đặc biệt khi quận 8 và huyện Bình Chánh là hai địa phương mong muốn và "ấp ủ" được thí điểm. "Tôi luôn ấp ủ mong muốn đem mô hình này về thí điểm tại huyện Bình Chánh. Điều này chắc chắn sẽ mang lại lợi ích cho việc chăm sóc sức khỏe người dân" - ông Trần Văn Nam, bí thư Huyện ủy Bình Chánh, chia sẻ sau chuyến công tác tại Cuba.

Từ mong muốn này, lãnh đạo Sở Y tế cho biết sẽ tham mưu UBND TP lựa chọn 5 huyện (mỗi huyện chọn một xã xa trung tâm nhất) triển khai thí điểm mô hình bác sĩ gia đình trong vòng hai năm, sau đó đánh giá và nhân rộng cho các phường, xã khác. 

Ngoài ra, TP cũng mong muốn phối hợp với Cuba trong mua bán, phối hợp sản xuất thuốc, vắc xin và sinh dược.

Bác sĩ gia đình ở Cuba:Tuyến quan trọng nhất trong phòng chống dịch bệnh

Vốn có nền khí hậu nhiệt đới giống Việt Nam và là nước có nền kinh tế chưa phát triển, nhưng Cuba đang được xem là một trong những quốc gia có nền y tế công cộng ưu việt nhất thế giới. Lý do quan trọng nhất tạo nên sự khác biệt này là ở mô hình ‘‘bác sĩ gia đình’’.