Con người dựa vào nhiều loài động vật, thực vật và vi sinh vật để có môi trường sống lành mạnh. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy lợi ích của thiên nhiên đa dạng sinh học lên sức khỏe tâm thần.

Đáng buồn, khi bạn đọc xong bài viết này, có thể ít nhất một loài trên hành tinh của chúng ta đã biến mất vĩnh viễn.

Lợi ích về sức khỏe tâm thần từ không gian đa dạng sinh học

Andrea Mechelli, giáo sư can thiệp sớm về sức khỏe tâm thần từ Trường King's College London, nói nghiên cứu mà ông và các đồng nghiệp thực hiện cho thấy đa dạng sinh học có thể đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tinh thần của con người.

Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh việc tiếp xúc với thiên nhiên mang lại lợi ích cho tinh thần, đặc biệt đối với những người sống ở thành phố. Ví dụ, nguy cơ phát triển trầm cảm và lo âu - hai chứng rối loạn tâm thần phổ biến nhất thế giới - thấp hơn 71% ở những cư dân thành thị sống gần không gian xanh.

Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu chưa xem xét mức độ phụ thuộc giữa các lợi ích sức khỏe và đa dạng tự nhiên. Để tìm hiểu vấn đề này, nhóm của giáo sư Mechelli đã kiểm tra xem liệu môi trường có nhiều đặc điểm tự nhiên như cây cối, thực vật, sông nước và động vật hoang dã có mang lại lợi ích sức khỏe tâm thần lớn hơn những môi trường có ít đặc điểm tự nhiên hơn không.

Từ tháng 4-2018 đến tháng 9-2023, nhóm đã thu thập dữ liệu thông qua ứng dụng Urban Mind, giúp đo lường trải nghiệm của người dùng về cuộc sống ở thành thị và nông thôn. Có 1.998 người đã gửi 41.000 đánh giá về môi trường và sức khỏe tinh thần của họ trong suốt cả ngày.

Kết quả, nhóm nghiên cứu nhận thấy không gian xanh có độ đa dạng tự nhiên cao mang lại nhiều lợi ích về sức khỏe tâm thần hơn những không gian có độ đa dạng tự nhiên thấp. Những người tham gia cho rằng gần 1/4 tác động tích cực này là do sự đa dạng tự nhiên, và báo cáo rằng những lợi ích này có thể kéo dài tới tám giờ.

Kết quả nghiên cứu cho thấy lợi ích của thiên nhiên đối với sức khỏe tinh thần có thể được tối đa hóa bằng cách bảo vệ và thúc đẩy đa dạng sinh học trong môi trường tự nhiên. Điều này có nghĩa là rời xa các mảng xanh được quản lý chặt chẽ - chẳng hạn như vườn cảnh và công viên với cỏ được cắt bằng phẳng - thường gắn liền với mức độ đa dạng sinh học thấp.

Thay vào đó, hãy hướng tới các không gian tự nhiên như đồng cỏ dại và sông nước - với môi trường sống hấp dẫn hơn cho nhiều loài thực vật và động vật.

Phát hiện này phù hợp với các nghiên cứu khác về tác động có lợi của môi trường sống tự nhiên đa dạng lên sức khỏe tâm thần.

Một cuộc khảo sát gần đây trên 15.000 hộ gia đình cho thấy những người sống gần các khu vực tự nhiên có nhiều loài thực vật và chim chóc báo cáo tỉ lệ gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần thấp hơn, ngay cả sau khi tính đến sự khác biệt về kinh tế và xã hội giữa những người tham gia.

Chỉ cần tiếp xúc ngắn cũng hưởng lợi

Nghiên cứu của giáo sư Andrea Mechelli và cộng sự cũng chỉ ra rằng để trải nghiệm những lợi ích lên sức khỏe tinh thần, bạn không cần phải sống gần không gian xanh đa dạng sinh học trong thời gian dài. Lợi ích có thể đến thông qua những lần tiếp xúc ngẫu nhiên, ngắn ngủi hằng ngày với thiên nhiên đa dạng sinh học.

Có nhiều cách mà thiên nhiên, đặc biệt là đa dạng sinh học, mang lại lợi ích cho sức khỏe tâm thần. Bản chất đa dạng sinh học mang lại nhiều kích thích hơn cho các giác quan, có thể cải thiện sự tập trung, giảm mệt mỏi tinh thần và phục hồi các nguồn lực về nhận thức, chẳng hạn như trí nhớ và thời gian chú tâm.

Ngoài ra, những người sống trong hoặc gần không gian tự nhiên có xu hướng dành nhiều thời gian hơn để tập thể dục hoặc giao lưu ngoài trời. Cả hai hoạt động này đều thúc đẩy giải phóng endorphin và các hormone cải thiện tâm trạng khác.

Môi trường tự nhiên đa dạng cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm chất ô nhiễm và điều hòa nhiệt độ. Điều này giúp bảo vệ chống lại các tình trạng thể chất mãn tính như dị ứng và hen suyễn, đồng thời giảm mức độ căng thẳng và tăng cường sức khỏe tinh thần.

Rõ ràng, đa dạng sinh học rất quan trọng không chỉ đối với sức khỏe hành tinh mà còn đối với sức khỏe tinh thần của con người. Nghiên cứu cũng cho thấy đa dạng sinh học phải được xem là một phần của cơ sở hạ tầng thiết yếu ở các thành phố.

Ánh sáng ban đêm gây ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần

Trong số những người tiếp xúc với ánh sáng ở mức cao vào ban đêm, nguy cơ trầm cảm tăng 30%. Còn những người tiếp xúc ánh sáng mức cao vào ban ngày thì nguy cơ trầm cảm giảm 20%.