Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: TIME

Bình minh u ám, chiều tà nhuộm màu buồn

"Xin chào mọi người. Chúc mừng năm mới! Tôi đoán là chúng ta sẽ có một năm tuyệt vời, một năm xuất sắc. Tôi nghĩ vừa qua chúng ta đã có một năm tuyệt nhất xét về kinh tế trong lịch sử của đất nước này. Và tôi nghĩ chúng ta thật sự sẽ tăng trưởng thêm, có thêm công ăn việc làm và mọi thứ khác" - Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt kỳ vọng trong những bình luận từ Palm Beach, bang Florida ngày 31-12-2019 trước khi bước sang năm mới.

Nhưng...

Cánh cửa 2020 mở ra, một bức tranh u ám ập tới như cơn lốc. "Bóng đen" COVID-19 - với những ca nhiễm đầu tiên ghi nhận ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc - dần phủ lên khắp toàn cầu. Từ vài chục ca nhiễm ở Vũ Hán, toàn cầu đã ghi nhận hơn 81 triệu ca nhiễm sau khoảng 1 năm. Trong đó riêng nước Mỹ chiếm tới hơn 19 triệu ca nhiễm, trở thành vùng dịch lớn nhất thế giới (tính đến ngày 29-12-2020).

Đại dịch COVID-19, cùng với những diễn biến bất lợi trên chính trường Mỹ, đã khiến năm 2020 không còn tuyệt vời như ông Trump mong đợi.

Năm 2020 khởi đầu với việc ông Trump trở thành tổng thống Mỹ thứ ba chính thức bị luận tội. Tháng 2-2020, Thượng viện Mỹ bỏ phiếu tha bổng cho ông Trump về 2 điều khoản luận tội gồm lạm quyền (với cáo buộc gây sức ép buộc Ukraine điều tra cha con ông Joe Biden - phó tổng thống Mỹ dưới trào Barack Obama) và cản trở Quốc hội Mỹ, đồng nghĩa ông không bị phế truất và tiếp tục tại vị.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một cuộc vận động tranh cử ở thành phố Sanford, bang Florida - Ảnh: NEW YORK TIMES

Tuy nhiên, qua "cửa tử" chưa lâu thì COVID-19 ập tới. Tổng thống Trump xác nhận nước Mỹ đã có ca tử vong đầu tiên do COVID-19 (một người đàn ông ở bang Washington) ngày 29-2-2020. Sau này các quan chức y tế ở California cho biết họ xác định được 2 người ở Mỹ tử vong do COVID-19 còn sớm hơn, vào đầu và giữa tháng 2.

Báo New York Times đánh giá quá trình luận tội kéo dài nhiều tuần thật ra lại là "khoảng thời gian dễ thở" cho ông Trump. Sự nổi lên của ông Joe Biden bên Đảng Dân chủ, đại dịch COVID-19 cướp đi sinh mạng của hơn 343.000 người Mỹ (cập nhật sáng 29-12)... mới là phần khó khăn của năm.

Những diễn biến đáng chú ý trong năm 2020 của ông Trump:

- Ông Trump dùng thông điệp liên bang ngày 4-2-2020 để tuyên bố về nhiệm kỳ tổng thống thứ hai. Khoảnh khắc đáng chú ý nhất là lúc Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đứng dậy, xé cái roẹt bản sao bài phát biểu vào cuối thông điệp của ông Trump. Trong khi đó, các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa hoan hô "Thêm 4 năm nữa". Một cảnh tượng chia rẽ giữa hai đảng!

Hãng tin Reuters đã chọn ảnh Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi (đảng viên Đảng Dân chủ) xé toạc bản sao bài phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 4-2-2020 vào bộ "107 ảnh của năm 2020" - Ảnh: REUTERS

- Ông Trump bị luận tội và được Thượng viện Mỹ xử "trắng án" ngày 5-2.

- Trong bài phát biểu tại Phòng Bầu dục hồi tháng 3, ông Trump lần đầu tiên thừa nhận tính nghiêm trọng của COVID-19, nhưng ông vẫn phủ nhận COVID-19 là mối đe dọa cho tương lai đất nước. Ông mô tả virus corona chủng mới là "virus nước ngoài", đồng thời đổ lỗi cho Trung Quốc và châu Âu.

- Tháng 4, ông Trump đăng lên Twitter: "Giải phóng Michigan!", "Giải phóng Minnesota!". Ông khuyến khích người ủng hộ phản đối các biện pháp hạn chế được áp dụng tại những bang có thống đốc là người thuộc Đảng Dân chủ.

- Sau khi người đàn ông da màu George Floyd bị cảnh sát ghì chết ở Minnesota vào tháng 5, các cuộc biểu tình phản đối phân biệt chủng tộc lan ra khắp nước Mỹ. Người biểu tình kéo đến bên ngoài Nhà Trắng và cảnh sát được huy động để đối phó.

Tổng thống Trump tại núi Rushmore ở South Dakota - Ảnh: AP

- Ông Trump có bài phát biểu trước núi Rushmore (tạc gương mặt của 4 vị tổng thống Mỹ nổi tiếng) ngay trước Quốc khánh Mỹ 4-7. Ông nói rằng người biểu tình Mỹ muốn phá hủy tượng của những người lập quốc và bắt đầu "làn sóng tội phạm bạo lực ở các thành phố của chúng ta".

- Đợt bùng phát COVID-19 đầu tiên vào mùa xuân đã ảnh hưởng nặng tới các thành phố đông bắc và bờ Tây của Mỹ, nhưng đợt bùng phát thứ hai vào mùa hè đã lan sang một phần rộng hơn của nước Mỹ.

- Sau 2 lần đổi địa điểm tổ chức Đại hội toàn quốc Đảng Cộng hòa, Tổng thống Trump cuối cùng quyết định có bài phát biểu tái tranh cử ở bãi cỏ phía nam Nhà Trắng hồi tháng 8.

- Sau khi nữ thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ Ruth Bader Ginsburg qua đời ngày 18-9-2020, ông Trump và thượng nghị sĩ Mitch McConnell (lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ) liên lạc với nữ thẩm phán Amy Coney Barrett về việc đưa bà vào lấp đầy chỗ trống tại tòa tối cao. Bà Amy Coney Barrett chính thức trở thành thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ vào cuối tháng 10.

- Do tác động của đại dịch COVID-19, ông Trump chỉ có 2 cuộc tranh luận trực tiếp với ông Joe Biden cho cuộc vận động bầu cử tổng thống Mỹ 2020. Cuộc tranh luận lần 1 vào ngày 29-9 được đánh giá là "ồn ào", với nhiều lần 2 ứng viên ngắt lời nhau. Cuộc tranh luận lần 2 vào ngày 22-10 được đánh giá là "văn minh" hơn.

- Chưa đầy 48 giờ sau cuộc tranh luận đầu tiên, ông Trump và đệ nhất phu nhân Mỹ Melania Trump có kết quả xét nghiệm COVID-19 dương tính. Ông Trump được chuyển tới Trung tâm Y tế quân đội quốc gia Walter Reed ở bang Maryland tối 2-10. Sau khi nhanh chóng hồi phục, ông Trump quay lại "đường đua" vào Nhà Trắng.

- Những cuộc vận động tranh cử đối lập của ông Trump và ông Biden trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ 3-11-2020:

Họ vận động rầm rộ khắp các bang chiến trường quan trọng, tiếp tục truyền tải thông điệp thông qua hình thức vận động.

Đám đông gồm hàng ngàn người, tiếng reo hò, âm nhạc vui tươi và cảnh nhảy nhót theo nhạc… có thể nói là "đặc sản" của ông Trump trong mùa bầu cử năm nay bất chấp dịch COVID-19.

Trong khi đó, với ứng viên Biden, cảnh người ngồi trong xe hơi nghe, tiếng còi xe, khẩu hiệu "chiến đấu vì tâm hồn của quốc gia"... là những thứ quen thuộc tại các cuộc vận động gần đây.

- Kết quả bầu cử Mỹ khó lường: Ông Trump đại thắng tại bang Florida (29 phiếu đại cử tri) và tình hình có lợi cho ông Trump tại nhiều bang chiến trường, nhưng ngày qua ngày lợi thế càng lúc càng nghiêng về ông Biden khi các bang tiếp tục cập nhật kết quả. Đặc biệt chiến thắng của ông Biden tại bang Arizona (như truyền thông Mỹ công bố) nhận được sự chú ý vì ông đã thu phục được "pháo đài" nhiều năm qua của Đảng Cộng hòa.

- Những diễn biến không suôn sẻ với ông Trump sau ngày bầu cử:

Từ trước ngày bầu cử 3-11-2020, ông Trump đã chỉ trích hình thức bỏ phiếu qua thư vì cho rằng điều đó dễ dẫn tới gian lận. Sau ngày bầu cử, khi kết quả tại nhiều bang chiến trường nghiêng về ông Biden, ông Trump đã không nhượng bộ vì nghi ngờ có gian lận.

Đội ngũ pháp lý cùng các đồng minh của ông Trump đã phát động kiện tụng tại nhiều bang chiến trường. Và đỉnh điểm là "vụ kiện mẹ" của bang Texas, khi bang này kiện 4 bang chiến trường Georgia, Pennsylvania, Michigan và Wisconsin nhằm hủy kết bầu cử ở các bang này.

Vụ kiện này được đánh giá quyết định thành bại trong cuộc chiến pháp lý sau khi đội ngũ ông Trump không thành công trong hàng chục vụ kiện ở các tòa án cấp thấp hơn. Tuy nhiên, ngày 11-12, Tòa án Tối cao Mỹ đã bác đơn kiện của bang Texas, cho rằng bang Texas không có "vị thế tranh chấp" để kiện.

Đến ngày 14-12, đại cử tri của các bang bỏ phiếu chính thức hóa kết quả của cuộc bầu cử năm nay. Quốc hội Mỹ dự kiến chính thức kiểm phiếu trong phiên họp chung diễn ra ngày 6-1-2021 do Phó tổng thống Mỹ Mike Pence chủ trì.

- Bất đồng giữa ông Trump với Quốc hội Mỹ những ngày cuối năm 2020 liên quan một số dự luật quan trọng như Đạo luật ủy quyền quốc phòng (NDAA) tài khóa 2021 và gói cứu trợ COVID-19.

Đánh giá "cú ngã" của ông Trump

Theo báo New York Times, đại dịch COVID-19 đã tàn phá những thành tựu kinh tế mà dự kiến sẽ phục vụ chiến dịch tái tranh cử của ông Trump.

Một ví dụ tiêu biểu: Số liệu của Bộ Lao động Mỹ cho thấy tỉ lệ thất nghiệp ở nước này đã rơi xuống mức 3,5% vào tháng 9-2019, thấp nhất trong vòng 50 năm. Thêm 136.000 việc làm được tạo ra trong tháng đó.

Tuy nhiên, tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ tăng vọt lên 14,7% vào tháng 4-2020, sau khi tình hình dịch trở nên nghiêm trọng và nền kinh tế Mỹ bắt đầu đóng cửa hồi tháng 3. Nền kinh tế Mỹ mất tới 20,5 triệu việc làm trong tháng 4-2020.

Những thành tựu của ông Trump về kinh tế trong những năm trước đã bị che mờ và giới chỉ trích đã nhắm thẳng vào những điều không tốt đẹp khi đánh giá ông Trump, từ tình hình dịch COVID-19 nghiêm trọng ở Mỹ và những tác động của nó đến kinh tế, xã hội... cho tới cách phản ứng với đại dịch của ông Trump.

Có thể nói ông Trump là "nạn nhân" của COVID-19. Ở nghĩa hẹp, ông đã bị con virus xâm nhập vào cơ thể, bị tấn công dữ dội buộc phải nhập viện điều trị. Ở nghĩa rộng, sự nghiệp chính trị và mộng lãnh đạo nước Mỹ thêm 4 năm nữa của ông đã bị con virus này phá quấy. Đài BBC còn cho rằng chính cách xử lý sai sót đại dịch COVID-19 đã góp phần vào cú ngã của ông Trump.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tung khẩu trang vào đám đông khi ông lên sân khấu tại cuộc vận động tranh cử ở sân bay quốc tế Orlando Sanford, bang Florida ngày 12-10 - Ảnh: REUTERS

Tuy nhiên, có thể thấy ông Trump đối mặt với nhiều thử thách hơn bất kỳ tổng thống Mỹ nào khác. Báo USA Today chỉ ra đây là một năm "được định hình bởi sự kết hợp của nhiều lực lượng mà không ai từng trải qua".

Theo USA Today, năm 2020 hỗn loạn đến mức những diễn biến đáng xuất hiện rầm rộ trên mặt báo lại bị COVID-19 chiếm sóng, từ bước đột phá ngoại giao giữa Israel và các quốc gia Ả Rập, những trận bão và cháy rừng phá kỷ lục cho tới thậm chí vụ một con gấu trúc con sinh ra ở Washington D.C. Nếu diễn ra trong một năm sóng yên gió lặng hơn thì những sự kiện này sẽ được quan tâm hơn nữa.

Vậy nếu đại dịch COVID-19 không xuất hiện trong năm nay và tàn phá nước Mỹ hoặc nếu những cuộc khủng hoảng không xảy ra cùng lúc như trên, con đường đi vào Nhà Trắng để lãnh đạo nước Mỹ thêm 4 năm nữa đã rộng thênh thang với ông Trump?

Câu trả lời: Đã rộng hơn, ít nhất là đối với những người ủng hộ ông.

Toàn cảnh 4 năm nhiều sóng gió của Tổng thống Trump

TTO - Cách đây 4 năm, Mitt Romney, đối thủ cùng Đảng Cộng hòa của ông Trump, cảnh báo rằng dưới thời ông Trump, "nước Mỹ sẽ không còn là thành phố tỏa sáng trên ngọn đồi". Và trong 4 năm đó, mọi thứ thật sự diễn ra như thế nào?